فرآیند بررسی مواد تثبیت کننده خاک

1399/6/2 یکشنبه عملکرد ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار در خصوص بررسی کارایی تثبیت کننده های خاک از ابتدا تاکنون

ستاد ملی سیاست گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار، با هدف تسهیل ورود مالچ‌های کارآمد و سازگار با محیط‌زیست، انسجام بخشیدن به فرآیند صدور تأییدیه محیط‌زیستی و تقویت خلاقیت، نوآوری و ابتکار در این زمینه، فرآیند بررسی درخواست‌های متقاضیان تولید و عرضه تثبیت‌کننده‌های خاک را در سه مرحله به شرح زیر به انجام رسانده است:

1- تدوین شیوه‌نامه ارزیابی و صدور گواهی تثبیت‌کننده‌های خاک(مالچ)

ستاد ملی سیاست گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار با برگزاری بیش از 20 جلسه کمیته فنی و تخصصی در قالب کارگروه ارزیابی تثبیت کننده های خاک در سال 1397، نسبت به تدوین دستورالعمل فنی ارزیابی کارایی تثبیت کننده هاي خاك (مالچ) جهت بررسی درخواست های تولیدکنندگان مالچ اقدام نموده که این دستورالعمل در قالب ضابطه شماره 783 سازمان برنامه و بودجه کشور هم اکنون ملاک ارزیابی متقاضیان تولید کننده تثبیت کننده های خاک می باشد. تدوین دستورالعمل فوق الذکر به دلایل زیر صورت پذیرفته است:

ملاحظات محیط‌‌زیستی مالچ‌‌های نفتی، افزایش قیمت آن و ضرورت توسعه فنّاوری‌های پیشرفته‌‌تر به‌منظور تثبیت مناطق برداشت و رسوب گذاری با پتانسیل غبارخیزی
پیشنهاد طیف وسیعی از مواد تثبیت‌‌کننده خاک از سوی افراد حقیقی و حقوقی به سازمان‌‌های متولی (سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها و مراتع کشور)
نبود یک رویه واحد برای ارزیابی محصولات پیشنهادی و نبود هماهنگی لازم بین سازمان‌‌های متولی در این زمینه
انطباق کیفیت مواد تثبیت کننده خاک براساس دستورالعمل‌ها و ضوابط علمی جهت تامین کارایی مورد انتظار در مقابله با پدیده گرد وغبار.

اقدامات صورت گرفته در راستای تدوین شیوه‌نامه مذکور شامل موارد زیر است: بررسی پیشینه پژوهش‌های صورت گرفته و استخراج شاخص‌های مربوط به کارایی، کاربرد، سلامت و محیط زیست؛ دسته‌بندی شاخص‌ها در چند سطح؛ تعیین آستانه‌های عددی برای شاخص‌های سطح دوم؛ تعیین روش مرجع اندازه‌گیری هر شاخص برای شاخص‌های سطح دوم (قسمت اول) و سوم؛ وزن‌دهی و تعیین طبقات برای شاخص‌های سطح سوم؛ تهیه دستورالعمل‌ها، ضوابط و فرم‌ها. افزون بر آن، شاخص‌های مختص ارزیابی مالچ های زیستی (میکروارگانیسم‌های تولید کننده سیمان زیستی، کلوئیدها و ...) پس از چندین جلسه بحث و بررسی و دعوت از متخصصین مرتبط تدوین شده است.

$Description: C:\Users\z.rafiei\Downloads\Code0783-13980818-page-001.jpg$

2. فرایند ارزیابی تثبیت‌کننده‌های خاک

با تدوین و نهایی شدن دستورالعمل فنی ارزیابی کارایی تثبیت کننده های خاک(مالچ) (ضابطه شماره 783)، ارزیابی متقاضیان برمبنای شیوه نامه فوق و در سه مرحله (سه سطح) صورت پذیرفت. در سطح اول، تثبیت کننده‌های خاک از نظر کارایی، دوام، سمیت، اثر بر پوشش‌گیاهی، شوری، میزان مصرف آب و تولید داخل بودن مورد بررسی قرار می‌گیرند در صورتی که خاکپوشی دارای شرایط و شاخص‌های سطح یک باشد، برای بررسی دقیق‌تر به آزمایشگاه ارسال خواهد شد. فرض بر آن است که نمونه ارسال شده به آزمایشگاه، دقیقاً همان مالچی است که در عرصه پاشیده خواهد شد. جهت حصول اطمینان، در مرحله پاشش خاکپوش در عرصه (ارزیابی سطح سه)، در زمان پاشش نیز از خاک‌پوش نمونه‌گیری شده و برخی شاخص‌ها بار دیگر اندازه‌گیری می‌شود. شاخص‌های سطح دو به دو دسته شاخص‌های محیط‌زیستی (اولیه) و شاخص‌های فیزیکی و شیمیایی (تکمیلی) طبقه‌بندی می‌شوند. لازم به یادآوری است براساس بیست و یکمین صورتجلسه کارگروه تخصصی بررسی تثبیت کننده های خاک مورخ 28/11/98 مقرر شده است آزمایش های تکمیلی بخش 2 از سطح 2 همزمان با آزمایشات میدانی در مرحله پایلوت انجام شود.

نتیجه ارزیابی کارایی تثبیت کننده های خاک

از سال 1397 تاکنون درخواست‌های تولید کنندگان تثبیت‌کننده‌ خاک جمع‌آوری شده که حدود 86 متقاضی در این فرآیند شرکت نموده اند. در این راستا برمبنای ضابطه شماره 783، با دعوت از 15 دستگاه اجرایی عضو ستاد ملی و تشکیل بیش از 40 جلسه کارگروه ارزیابی مواد تثبیت کننده خاک به درخواست های متقاضیان رسیدگی شده است.

جلسات برگزار شده

سال	تعداد جلسه
1394-1396	5 جلسه
1397	21 جلسه
1398	7 جلسه
1399	6 جلسه
1400	4 جلسه
مجموع	43 جلسه

از تعداد 86 پرونده که برای تولیدکنندگان تثبیت کننده خاک در مرحله خوداظهاری تشکیل شده است، تعداد 24 پرونده به مرحله اول از سطح دوم به منظور بررسی آزمایشگاهی رسیده که تاکنون 7 متقاضی شامل شرکت رعدان نیرو زاگرس، شرکت ایران کمیرال، دانشگاه آزاد اصفهان واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اراک، پژوهشگاه مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، شرکت سازه های یادنگار و پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران به سطح سوم و بررسی های میدانی (مرحله پایلوت) راه یافته اند.

تاریخ اجرا	متقاضی	ردیف
اردیبهشت و خرداد 99	شرکت ایران کمیرال	1
	شرکت رعد نیرو زاگرس	2
	دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان	3
	پژوهشگاه مهندسی ژنتیک و زیست فناوری *	4
	دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک *	5
فروردین 1400	شرکت سازه های یادنگار *	6
فروردین 1400	پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران	7

فرآیند بررسی پیشنهادات متقاضیان مواد تثبیت‌کننده خاک (مالچ)

از میان 10 متقاضی راه یافته به سطح سوم، تنها 7 متقاضی با تحویل نمونه های خود به آزمایشگاه برای بررسی های میدانی دعوت شده اند. از ابتدای سال جاری(سال 1399) تاکنون با هماهنگی های صورت گرفته با دانشگاه یزد به عنوان متولی آزمایش های میدانی، متقاضیان طبق تاریخ های تعیین شده به عرصه های درنظر گرفته شده جهت پاشش مراجعه نموده اند که البته این کار هنوز ادامه داشته و گزارشات آن در حال تکمیل می باشد. سایت های در نظر گرفته شده جهت پاشش تثبیت کننده های خاک در مرحله پایلوت در استان یزد قرار داشته که منطقه غبارخیز (منطقه برداشت)در اطراف شهر میبد و در کانال باد این شهر و منطقه رسوب گذاری که شامل تپه های ماسه ای است در جاده بافق- شادکام قرار دارند.